İşe İade Davası Rehberi: Haksız Fesih, Şartlar ve Tazminat Hesaplama (2025 Güncel)

İşveren tarafından "ekonomik nedenler", "performans düşüklüğü" veya "daralma" gibi gerekçelerle işten çıkarıldınız. Peki, bu gerekçeler gerçekten hukuka uygun mu? Yoksa sadece tazminatsız veya düşük bedelle sizi göndermek için uydurulmuş bir kılıf mı?

Türk İş Hukuku, işçiyi keyfi çıkarmalara karşı "İşe İade Davası" (Feshin Geçersizliği) ile korur. Bu dava, sadece eski işinize dönmenizi sağlamakla kalmaz; doğru yönetildiğinde kıdem tazminatınızın katbekat üzerinde mali haklar elde etmenizi de sağlar.

İşte bir İş Hukuku Avukatı gözüyle; süreler, emeklilerin durumu ve tazminat hesaplamalarına dair tüm detaylar.

1. İşe İade Davası Nedir ve Kimler Açabilir?

İşe iade davası; işverenin fesih bildiriminin geçersiz sayılması, işçinin işe iadesi ve işe başlatılmaması durumunda tazminat ödenmesi talepli bir davadır. Ancak her çalışan bu davayı açamaz. Yargıtay uygulamalarına göre şu 6 şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir:

• İş Kanunu'na Tabi Olmak: Deniz veya hava taşıma işleri gibi istisnalar dışında, İş Kanunu kapsamında çalışıyor olmalısınız.

  
  

• 30 İşçi Kuralı: Fesih tarihinde işyerinde en az 30 işçi çalışıyor olmalıdır.

  • Önemli Detay: Bu sayı hesaplanırken sadece çalıştığınız şube değil, işverenin aynı işkolundaki tüm işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısı esas alınır.

    
    

• 6 Aylık Kıdem: O işyerindeki çalışma süreniz en az 6 ay olmalıdır.

  • İstisna: Yer altı işlerinde çalışan işçilerde bu 6 aylık kıdem şartı aranmaz; 1 gün bile çalışmış olsalar dava açabilirler.

    
    

• Belirsiz Süreli Sözleşme: Sözleşmeniz belirli süreli (proje bazlı vb.) olmamalıdır.

  
  

• İşveren Vekili Olmamak: İşletmenin bütününü yöneten müdür veya genel müdür yardımcısı pozisyonunda olmamalısınız.

  
  

• Geçersiz Fesih: İşveren, feshi somut, geçerli ve ispatlanabilir bir nedene dayandıramamalıdır.

İşverenlerin fesih bildirimlerinde yazdığı "Yönetim kurulu kararıyla küçülmeye gidiyoruz" ifadesi tek başına yeterli değildir. Mahkemeler; feshin "son çare" olup olmadığını, işçiye başka pozisyon önerilip önerilmediğini ve çıkarılacak işçinin hangi kritere göre seçildiğini (Sosyal Seçim Kriterleri) titizlikle inceler.

2. Kritik Süre: 1 Ayı Kaçırmayın!

İşe iade davalarında en büyük hak kaybı sürelerden kaynaklanır. Bu süreler zamanaşımı değil, hak düşürücü süredir ve mahkemece resen dikkate alınır.

• Fesih bildirimi size tebliğ edildiği tarihten itibaren 1 ay içinde Arabulucuya başvurmak zorundasınız.

  
  

• Bu 1 aylık süre, işten çıkış tarihinizden değil, size "çıkarılacağınızın bildirildiği" (tebliğ) andan itibaren başlar.

  
  

• Arabulucuda anlaşamazsanız, son tutanaktan itibaren 2 hafta içinde davanızı açmalısınız.

3. Davanın Mali Sonuçları: Ne Kadar Tazminat Alırsınız?

Dava lehinize sonuçlandığında (kazandığınızda), işverenin önünde iki seçenek olur: Sizi ya işe geri alır ya da almaz. Her iki durumda da kazançlı çıkarsınız.

A. "Boşta Geçen Süre Ücreti"

İşveren sizi işe alsa da almasa da; dava sürecinde boşta geçen süreniz için en çok 4 aya kadar olan brüt ücretinizi ve diğer haklarınızı (yol, yemek, ikramiye) ödemek zorundadır.

• Önemli: Uygulamada ve Yargıtay’ın yerleşik yaklaşımında, işçinin dava sırasında başka bir işte çalışması bu ücreti almasına engel değildir. Ancak somut olayın özelliğine göre nadiren de olsa mahsup tartışması yapılabilmektedir.

B. "İşe Başlatmama Tazminatı"

Mahkeme kararına rağmen işveren sizi işe başlatmazsa; kıdeminize göre en az 4, en çok 8 aylık brüt ücretiniz tutarında ek tazminat öder.

4. En Çok Merak Edilen Senaryo: "Hem İşe İade Hem Kıdem Tazminatı Alabilir miyim?"

Müvekkillerimizin en sık sorduğu soru budur. Cevap: Evet, ancak stratejik bir sıralama ile.

İşe iade davası devam ederken kıdem ve ihbar tazminatı istenemez (çünkü sözleşme askıdadır). Ancak dava bittiğinde ve işveren sizi işe başlatmadığında "Çifte Kazanç" senaryosu devreye girer:

1. Önce 4 aylık boşta geçen süre ücretini alırsınız.

   
   

2. Ardından 4-8 aylık işe başlatmama tazminatını alırsınız.

   
   

3. İşveren sizi başlatmadığı için "yeni bir fesih" gerçekleşmiş sayılır. Bu sayede Kıdem ve İhbar Tazminatınızı da alırsınız.

Buradaki Avantaj Nedir? İşveren sizi başlatmazsa, Kıdem ve İhbar tazminatınız eski maaşınızdan değil, dava sonundaki (yaklaşık 1-1.5 yıl sonraki) GÜNCEL ve ZAMLI maaşınız üzerinden hesaplanır. Ayrıca kıdem sürenize +4 ay daha eklenir. Bu da alacağınız tazminat miktarını ciddi oranda artırır.

5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Soru: Emekli çalışanlar (SGDP'li) işe iade davası açabilir mi?

Cevap: Emekli olup Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeyerek çalışmaya devam eden işçiler, işveren tarafından çıkarılırlarsa işe iade davası açabilirler. Ancak, iş sözleşmesini "emeklilik nedeniyle" kendi isteğiyle fesheden işçi bakımından işe iade rejimi uygulanmaz.

Soru: İşveren beni işe davet ederse gitmek zorunda mıyım?

Cevap: Eğer işe iade tazminatlarını hak etmek istiyorsanız, evet. İşveren samimi bir "işe davet" gönderirse ve siz gitmezseniz, sadece geçerli feshin sonuçlarına (varsa kıdem tazminatı) katlanırsınız; işe iade tazminatlarını kaybedersiniz.

Soru: Davayı kazanma şansım nedir?

Cevap: İşverenlerin çoğu, fesih prosedürlerini (savunma alma, feshin son çare olması ilkesi, yeni işçi alımı yasağı vb.) usulüne uygun yapmamaktadır. Özellikle matbu "ekonomik neden" yazılarıyla yapılan fesihlerde işçinin kazanma oranı oldukça yüksektir.

Yasal Uyarı: Bu web sitesinde yer alan bilgiler, yalnızca genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Bu sitedeki bilgilerin kullanımı, hiçbir şekilde avukat-müvekkil ilişkisi oluşturmaz. İçerikte yer alan bilgilere dayanarak hareket etmeden önce, özel hukuki durumunuzla ilgili olarak mutlaka bu alanda çalışan bir avukata danışmanız tavsiye edilir.